Luchtvervuiling: een erg actueel onderwerp waar veel mensen zich zorgen om maken, en terecht. In de lucht zitten vaak schadelijke stoffen zoals stikstofdioxide, ozon, ammoniak en fijnstof. Fijnstof wordt onder andere uitgestoten door industrie, landbouw en verkeer. Het bestaat uit microscopisch kleine vaste deeltjes die in de lucht zweven en kleiner zijn dan 10 micrometer. Deze deeltjes kunnen tot ver in je longen doordringen en hier schade veroorzaken. Vooral mensen met astma en COPD, ouderen en kinderen kunnen erg veel last hebben van luchtvervuiling, maar ook bij mensen met gezonde longen kan luchtvervuiling op langere termijn tot hart- en vaatziekten en kanker leiden. Volgens berekeningen van het RIVM is door alleen al de huidige hoeveelheid fijnstof in de lucht de levensverwachting van een Nederlander gemiddeld 8 maanden korter. 11.000 mensen leven zelfs meer dan 11 jaar korter.
Hoe staat het eigenlijk met de luchtkwaliteit in de provincie Utrecht? Hoe schoon is de route die ik fiets? En welke fietsroute is eigenlijk het schoonst? Jij kunt helpen met het beantwoorden van deze vragen door mee te doen met snuffelfiets.
Wat is Snuffelfiets?
Sinds 2018 fietsen vrijwilligers en scholieren in de provincie Utrecht met een sensor aan hun fiets. De sensor meet onder andere fijnstof (PM2,5) en temperatuur. Zo worden al fietsend omgevingsfactoren gemeten en in beeld gebracht.
De verzamelde data worden (geanonimiseerd) gepresenteerd in actuele kaarten via diverse online dashboards, waaronder knowyourair.net. Deelnemers zelf hebben ook toegang tot een persoonlijk portal, waar zij gedetailleerde informatie van hun routes kunnen vinden.
Snuffelfiets als burgerwetenschapper
Met Snuffelfiets kunnen we samen op veel verschillende plekken data over luchtkwaliteit verzamelen. We krijgen inzicht in schone fietsroutes en minder schone fietsroutes. En bovendien geeft de data ook inzicht in de manier waarop fietsers zich door de omgeving bewegen, iets wat nog niet eerder goed in beeld is gebracht. Zo kunnen overheden bijvoorbeeld beleid maken voor een gezonde leefomgeving. En inwoners kunnen op basis van deze informatie bijvoorbeeld kiezen om routes te nemen waar de luchtkwaliteit beter is.
Wil je meedoen? Mail info@samenmetenutrecht.nl voor actuele mogelijkheden.
Snuffelfiets in het onderwijs
Snuffelfiets voor middelbare scholen
Op meer dan 80 middelbarescholen in Nederland meten scholieren de luchtkwaliteit in hun omgeving. Al fietsend worden de leerlingen zich bewust van de luchtkwaliteit in hun omgeving en doen ze onderzoek naar een zelf bedachte onderzoeksvraag. Ben je docent en lijkt het jou leuk om met je leelingen mee te doen aan dit project? Kijk voor meer informatie op de GLOBE website op de pagina luchtkwaliteit en/of fijnstof. Werk je bij een gemeente of provincie en wil je meer informatie? Neem dan een kijkje op deze pagina.
Snuffelfiets junior
Ook als basisschool kun je met de snuffelfiets op pad. Het lesprogramma Snuffelfiets Junior is in 2024 ontstaan uit een samenwerking tussen Longfonds, de provincie Utrecht en Vereniging GDO met partner SME. Basisscholen die interesse hebben in het Snuffelfiets Junior lesprogramma over luchtkwaliteit, kunnen contact opnemen met de scholencoördinator van GLOBE Nederland via dorien@globenederland.nl.
Waar vind je de data?
Alle data van Snuffelfiets zijn terug te vinden via diverse dashboards:
- Knowyourair.net
- RIVM, Samen Meten Dataportaal (klik aan bij kaartlagen: ‘gemeten door fietsers’)
Kwartaalrapportages
Onze eigen dataclub (vrijwilligers) maakt sinds 2023 kwartaalrapportages van de Snuffelfietsdata. Je kunt ze hieronder downloaden.
2024 – Kwartaal 1
2023 – Kwartaal 4
2023 – Kwartaal 3
2023 – Kwartaal 2
2023 – Kwartaal 1
Publicaties
Open Universiteit (2023). Cyclists as Intelligent Carriers of Space-Time Environmental Information: Crowd-Sourced Sensor Data for Local Air Quality Measurement and Mobility Analysis in the Netherlands. Journal of Urban Technology.
RIVM (2021). Assessment of PM2.5 Exposure during Cycle Trips in The Netherlands Using Low-Cost Sensors. International Journal of Enrvironmental Research and Public Health.
Inzichten tot nu toe
- Ruim 550 inwoners van de provincie Utrecht doen of deden als vrijwilliger mee.
- In 2020 zijn er meer dan 20 miljoen metingen gedaan dankzij Snuffelfiets.
- De fietsmetingen zijn een goede aanvulling op officiële metingen. De mobiele metingen waren, op wat uitzonderingen na, verrassend betrouwbaar volgens het RIVM. De fietsmetingen laten zien dat, als je maar genoeg meetresultaten hebt, ook goedkope fijnstofsensoren nuttige informatie kunnen leveren.
- In de metingen is terug te zien dat het écht uitmaakt of je langs een drukke of juist een rustige weg fietst voor de blootstelling aan fijnstof. In binnensteden of langs provinciale wegen worden beduidend hogere concentraties gemeten waar fietsers aan worden blootgesteld. Deze informatie kan helpen bij het bepalen van schonere routes.
- Volgens de Open Universiteit nemen snuffelfietsers dikwijls niet de kortste route van A naar B, maar maken ze een omweg. Ze blijken de locaties met de meeste fijnstof te vermijden. De aanwezigheid van groene en blauwe landschapselementen langs de (alternatieve) route is daarbij een belangrijke factor. Hoe meer die aanwezig zijn, hoe meer kilometers fietsers omrijden.
Snuffelfietstochten om zelf te doen!
Hoe meer data we verzamelen, des te betrouwbaarder zijn de resultaten. Dus blijf vooral fietsen! De afgelopen tijd hebben Snuffelfietsers mooie fietsroutes uitgezet. De routes hebben een formeel start- en eindpunt maar zijn uiteraard op elk willekeurig punt op de route op te pikken.
- Omgeving IJsselstein (gemaakt door Koos uit IJsselstein)
- Omgeving Zeist (gemaakt door Bernard uit Zeist)
- Omgeving Amersfoort – Scherpenzeel (gemaakt door Matthijs en Willem uit Scherpenzeel)
- Omgeving Loosdrechtse Plassen (gemaakt door Marjan uit Tienhoven)
- Omgeving Utrechtse Heuvelrug (gemaakt door Power Amersfoort)
Podcast serie over Snuffelfiets
Data en ethiek 1
In deze aflevering vertelt Ivonne Jansen-Dings over data en citizen science (burgerwetenschap) en waarom deze ontwikkeling zo belangrijk is voor een gezonde democratie.
Data en ethiek 2
In deze aflevering buigt Rob Peters zich over de vraag: hoe ga je om met de data die je verzamelt en welke ethische kwesties spelen er op de achtergrond mee?
Innovatie
Hoogleraar Albert Meijer laat zijn licht schijnen over wat er nodig is om ruimte te geven aan innovatie. Stephen van Aken en Christa Docter vertellen hoe dat bij de provincie Utrecht gaat.
Resultaten (vodcast)
Joost Wesseling (RIVM), Wouter Hendrickx (RIVM), Geert Janssen (provincie Utrecht), Claar Schouwenaar (provincie Utrecht) en Maaike Huitema (provincie Utrecht) bespreken de resultaten van 1,5 jaar Snuffelfiets.
Meer informatie
Ben je geïnteresseerd in luchtkwaliteit. Er is veel informatie over te vinden. Kijk bijvoorbeeld eens op:
